1 Jaar mediteren!

'n Tussendoortje,

Vandaag (zaterdag 20 april) heb ik een klein innerlijk feestje...zoals de titel van dit bericht al verraadt, begon ik precies een jaar geleden met mediteren. Sindsdien heb ik niet een keer overgeslagen. Zijn er dingen veranderd in dat jaar of is alles hetzelfde gebleven? Daarover dit bericht.Voor sommigen misschien niet interessant...dan maar een keer overslaan...of er overheen vliegen.

Mediteren...een trap naar de hemel?

Allereerst heersen er allerlei uiteenlopende ideeën over mediteren onder zowel mensen die het nog nooit van ze leven gedaan hebben als ook onder de mediterenden zelf. Mensen die nog nooit gemediteerd hebben denken vaak dat mediteren bidden is en dat je je tot een god richt. Mediteren is ontstaan in de tijd van Boeddha en hij was geen god, maar een mens net zoals wij. Een ander denkt dat je er lenig voor moet zijn omdat je jezelf al zittend in de knoop moet leggen. Sommigen denken dat je in een toestand van niks denken (een soort halfslaap) moet verkeren en weer anderen vermoeden dat je je met oneindig moet concentreren op object als een kaars of een punt op de muur.

Boeddha mediteert onder de bodhi-boom, zoon 2500 jaar geleden

Veel beginners haken af omdat ze met hooggespannen verwachtingen gaan zitten wachten op iets wonderbaarlijks. Ze weten niet precies wat, maar het moet iets fantastisch zijn. Een soort innerlijk vuurwerk met duizenden kleuren of een openbaring die je leven 100% verandert. Ze kunnen zich niet concentreren, beginnen zich te vervelen, hun lijf begint pijn te doen of ze vallen in slaap. Er is niks verandert, ze zijn teleurgesteld en gooien na 3 keer een half uurtje in kleermakerszit doorgebracht te hebben de spreekwoordelijke handdoek in de ring en klagen dat het nonsens is. Jammer van de geïnvesteerde 90 minuten!

Verwacht geen vuurwerkspektakel!

Mediteren is echter geen wonder, net zoals een uurtje fitnessen 3 keer per week je nog geen gespierde kleerkast maakt. Mediteren vergt geduld (tijd), discipline (doorzettingsvermogen) en zelfs een portie moed. Er zullen zaken aan de oppervlakte komen die je niet bevallen en daar moet je je mentaal op voorbereiden. Je word geconfronteerd met inzichten over jezelf die je liever niet zou zien en die je je in het dagelijks leven niet bewust realiseert. Je krijgt te maken met angsten, dipjes, concentratieproblemen en ergernissen en alsof dat nog niet genoeg is...de ellende van het stilzitten met alle pijntjes en ongemakken van dien. Het is namelijk erg belangrijk om tijdens je meditatiesessie niet te bewegen, dat maakt het hele effect van de meditatie ongedaan en ben je weer terug bij af...best moeilijk dus.

Meditatie d.m.v. concentratie op kaarsvlam

Zoals ik al zei zijn er vele tradities en gebruiken omtrent mediteren. Zo is er het mediteren met sterke concentratie (fixatie) op een object, vaak zelfs met je ogen open. Er zijn meditaties waar je jezelf forceert om aan niks te denken...pfff, waar denk je aan als iemand je zegt dat je niet aan roze olifantjes moet denken...juist ja! Mediteren op mantra's (soort gehum met, zoals het alom bekende "Ohm"), meditaties van 5 à 6 uur aan een stuk op een rots of wat je maar wilt verzinnen. Elk zijn ongetwijfeld door elke vorm wel gewenste effecten te bereiken, doch ik hou het op een simpele (gemakkelijker gezegd dan gedaan) methode...heden ten dage mindfulness genaamd. Oosterse filosofie in een westers jasje gestoken.

Bij mindfulness begin je bij de basis. Zorg dat je wakker bent, neem eerst een douche of doe wat oefeningen. Wacht met ontbijt of als je het later op de dag doet, ongeveer 2 uur na de maaltijd...dan is je hoofd helderder en voelt je lichaam lichter. Draag kleding die comfortabel en losjes zit (géén ceintuurs, gespen, etc...) en nergens knelt. Maak bijvoorbeeld de knoop en eventueel rits van je broek gewoon los. Liefst op blote voeten en als dat te koud is (hier nooit last van) een paar slobbersokken. Je gaat zitten in een gemakkelijke lotushouding, bij ons bekend als de kleermakerszit. Hoe leniger en gevorderder je word, des te comfortabeler (beide zolen wijzen naar boven) je zit. Je kunt zelfs op een stoel gaan zitten als je geen comfortabele zit kunt vinden.

Diverse mogelijke meditatie houdingen

Zit op een stevig kussen dat zo'n 10 centimeter dik is in belastte toestand. Ik gebruik er één voor onder mijn bibs (soms zelfs 2) en een kleintje voor mijn enkels. Dan is het zaak om je rug recht te houden. Niet gespannen maar je ruggenwervels recht op elkaar houden (schouders naar achteren), als een stapel munten. Hierdoor blijft energie door je lichaam stromen, anders dreig je halverwege je meditatie in slaap te vallen of je begint te dagdromen. Verzeker je er in elk geval van dat je nergens tegenaan gaat leunen, steun op je eigen lichaam. Als je op een stoel zit, ga dan naar voren zitten (knieën in en rechte hoek), weg van de leuning.

Rug recht

Vervolgens laat je je armen ontspannen op de binnenkant van je dijen rusten en kun je eventueel je ene hand op je andere leggen en je duimen tegen elkaar laten rusten, zo kunnen de energieën in je lichaam vrijelijk stromen. Je sluit je ogen (je kunt ze zelfs 'n beetje open houden, maar pas op dit kan afleiden) en ademt 3 keer diep in en uit, zodat je energie opwekt. In slaap vallen tijdens meditatie betekent dus dat er ergens iets niet goed verloopt. Daarna richt je je aandacht op je ademhaling en in het bijzonder op het punt waar je de adem je lichaam voelt uitstromen en inkomen, bij veel mensen tegen de binnenkant neusvleugel of (afhankelijk van de vorm van je neus) zelfs je bovenlip. Richt je aandacht op het gevoeligste punt en volg dan je adem in...en weer uit. Je merkt op dat er een soort stilte valt aan het einde van de inademing, maar ook aan het einde van de uitademing. Als je vaker mediteert worden deze stiltes steeds langer. In deze stiltes is er geen verleden en geen toekomst, alleen maar NU! Beïnvloed de adem niet, maak hem niet langer of korter...volg slechts, dat is je concentratiepunt.

Veel gebruikte vingerhouding

Ik doe het zo!

Nu komt het vervelende aan mediteren waar elke beoefenaar mee te maken krijgt...GEDACHTEN! Zoals ik al zei is het haast onmogelijk om aan NIKS te denken. Zodra je een paar keer je adem gevolgd hebt...floep; "shit, de boeken van de bieb zijn te laat", "wat zal ik vanavond es koken" of "de afwas staat nog in de wasbak"...komen de eerste gedachten alweer aangevlogen. Zodra je het opmerkt lijdt je je gedachten langzaam terug naar je ademhaling. Als hulpmiddel kun je in gedachten het aantal ademhalingen (in 1, uit 1...in 2, uit 2, etc.) tellen tot maximaal 5. Fixeer je daarbij niet teveel op het tellen. En ja hoor...daar zijn ze weer; "Vanavond naar de bios, ik vraag me af of die film echt zo goed is", "Als ik nu niet naar de uitverkoop ga, zijn alle leuke truitjes straks weg" en "Hoe lang zit ik nu al te mediteren"...wederom...TERUG naar je ademhaling met die aandacht.

Aan niks denken...jaa duh!!!

Het lijkt wel alsof er honderden gedachten liggen wachten om je te verrassen en dat is ook zo. We realiseren ons vaak niet hoeveel gedachten we per dag, uur, zelfs per minuut afratelen en in een categorie (goed of slecht, nu of straks, ja of nee) plaatsen. De 2e en 3e maand van mijn meditatie waren het beste. Ik mediteerde bijna een uur per dag en bleef heel aandachtig bij mijn adem. Daarna kwam het geheel in een lange dip, waar ik nu nog steeds niet uit ben. Ik was verward. Ik herlas het boek waar alles mee begon, want door alle boeken die ik erna had gelezen, was mijn techniek wat vermengd geraakt en wist soms niet zo goed meer waar te beginnen. Dit is volgens deskundigen een normaal fenomeen waar alle beginners mee te maken krijgen en met volharden kom je over deze fase heen. Ga ik zeker doen!

Meditatie-dipje

In meditatie word dit op en neer springen van gedachten "monkey brain" genoemd. Als je maar lang genoeg volhoud en steeds weer terug naar je ademhaling gaat, dan worden de pauzes tussen die gedachtes steeds langer...en dat is waar het om draait. In het begin wil je die gedachtes in een hokje stoppen en een beoordeling meegeven of wegjagen en verbannen, maar dat werkt juist averechts en weerhoudt je van de feitelijke meditatie. Als je lang genoeg je concentratie op je ademhaling gelegd hebt en het ontspannen gevoel de overhand neemt, zullen gedachtes opnieuw wederkeren...en daar begint het uiteindelijke mediteren.

Monkey-brain?!

In deze relaxte toestand ga je de opkomende gedachten mindfull (met volledige aandacht, bewust) bekijken, echter zonder er een oordeel aan te geven of een plaatje op te plakken. Laat de gedachte zijn zoals ze is, of ze nu prettig of onbehaaglijk is, het doet er niet toe. Observeer enkel de gedachte voor wat ze is, totdat ze vanzelf verdwijnt en er weer een nieuwe opkomt. Dit komen en gaan van gedachten ongeacht hun wenselijkheid te beoordelen, geeft je inzicht in je onbewuste patronen en met veel discipline en geduld ga je uiteindelijk inzien hoe je als mens vaak door je eigen aangeleerde conditionering (en ego) steeds dezelfde (onbewuste) keuzes maakt en worstelt met zaken zonder dat het nodig is. Als je jezelf via meditatie bewust kunt maken van deze patronen en bij een volgende gelegenheid een overwogen keuze maakt, zie je dat je zelf het heft (je leven) in handen kunt nemen zonder je door bijzaken te laten afleiden.

Rust en balans vinden...het ultieme meditatiedoel

Dat is niet altijd leuk. Zo ga je bijvoorbeeld ook zien wat voor klootzak je soms wel niet bent voor anderen. Of dat je jezelf juist buitensluit omdat je dat altijd hebt gedaan en als kind hebt geleerd te wachten tot iedereen zijn beurt heeft gehad...dan kom jij. Je ziet jezelf snoepen als je je ongemakkelijk voelt of verdrietig bent en kookt van woede als de afwas wéér in de wasbak staat omdat je vind dat alles opgeruimd moet zijn. Meditatie houd je een grote spiegel voor en dat is tevens het grootste struikelblok voor elke beginner. Voor het eerst in mijn leven heb ik een discipline zo lang (dagelijks) volgehouden en heb ik in een jaar tijd zoveel keuzes bewust gemaakt die nog steeds overeind staan.

Doorzetten...dan komt het wel goed!

Buiten mezelf zie ik anderen nu ook als een nog belangrijker deel van mezelf. Zo studeer ik bijvoorbeeld dagelijks (kinderpsychologie- en pedagogie) om nog meer inzicht te krijgen in de gedragingen van kinderen. Ik observeer ze, laat ze hun gang gaan (soms betekent dat dat ik onverwachts een klap krijg) en zie de oorzaken van hun frustratie. Hierdoor weet ik ook dat ik bijvoorbeeld voor mijn eigen geestelijke welzijn niet meer al te lang op de kleuterschool waar ik nu werk moet blijven. De werkwijzen en pedagogische methoden daar druisen volledig in tegen mijn gevoel en met alles wat ik al geprobeerd heb weet ik dat ik er weinig verandering kan doorvoeren. Ondanks dat is de tijd die ik er nog zal doorbrengen een goede praktijkervaring. Het gevoel dat ik naar anderen toe altijd al heb gehad is mede door mijn meditaties ook alleen maar sterker geworden. Ik weet nu zeker dat ik nooit carrière zou kunnen maken die puur op inkomen berust. Alhoewel ik me realiseer dat je zonder geld in de huidige maatschappij niet kunt leven, kan ik me niet onttrekken aan het feit dat ik met mijn daden, betaald of onbetaald, iets voor mensen wil betekenen door er mijn gevoel in te steken.

Meditatie heeft me innerlijk en uiterlijk een stuk rustiger gemaakt. Zo kan ik me nog steeds druk maken in het verkeer en om rommel in huis, maar ik roep mezelf vaak al halverwege mijn negatieve gedachtes en uiting hiervan terug en overdenk me het nut hiervan, waarna ik steeds weer tot de conclusie kom dat het verspeelde energie is. Het grootste voorbeeld van de kalmerende werking van mijn meditaties ondervond ik toen ik te horen kreeg dat mijn 4 jaar jongere broer Danny longkanker had. Mijn emoties waren er niet minder om en ook mijn ongerustheid en onrustige geest, zorgden ervoor dat ik behoorlijk slecht sliep. Desondanks hield ik moed en mijn heldere visie op het hele proces hield me op de been en maakte me sterk, vooral tijdens de overzeese gesprekken met familie. Ik voelde een ongekende kracht die me dreef om door te gaan en niet bij de pakken neer te zetten.

Mindfullness sterkt je geest

Ik zette mijn eigen doelen verder door en probeerde op afstand een steun voor mijn familie te zijn. In andere tijden zou ik bij de pakken hebben neergezeten en terug naar Nederland zijn gegaan, zonder enkel doel voor mezelf voor ogen. Ik wist dat ik dat niet kon doen en dat ik dat ook anderen verschuldigd was. Niemand zou beter zijn geworden van de onbewuste keuze en daarom nam ik de bewuste; in Cambodja blijven. Ik heb dit uitvoerig ten opzichte van Danny geuit en achteraf bleek dit geen loze keuze. Danny is "schoon" verklaard en ziet ook zijn leven nu met heel andere ogen. Mij heeft het ook verandert, in de optiek dat je met medelijden niemand redt. Medeleven en mededogen werken veel beter. We hebben alleen nu, gister is voorbij en daar kunnen we nog lang onnodig spijt van hebben, net zoals het weinig zin heeft om te gaan bedenken wat ik zal gaan doen als ik 65 ben...mocht ik dat halen. Als je dat wilt begrijpen...zul je moeten gaan mediteren. Buiten dat kijk ik uit naar onze lang uitgestelde omhelzing komende december, het zal me zeker niet onbewogen laten.

Alles wat je hebt is NU!

De bewuste keuzes die ik binnen een maand na de start maakte, kostten nog behoorlijk wat moeite. Eerst hield ik op met alcohol consumeren en een aantal weken later gaf ik de brui aan het eten van vlees. Niet via een gebruiksaanwijzing voor vegetariërs of de AA, maar op mijn manier. Ik kies om geen vlees te eten en ik kies ervoor om alcoholvrij te leven, ik leg het mezelf niet op! Zie je verschil? Nee?...Pech voor jou! Allereerst heb ik na die laatste pullen bier in mei 2012 nog 3 keer iets gedronken. En alle 3 die keren viel het slecht...en het was geen gevoel van zondigen, het voelde lichamelijk bagger!

Toen ik met vlees ophield, was dat ook in Cambodja voor veel mensen moeilijk te begrijpen. Er zijn in Cambodja maar weinig families die vegetarisch eten. Hooguit Chinese families die dat uit geloofsovertuiging doen, daar trek ik nu handig profijt van...het eten in die restaurants is heerlijk en goedkoop! Zo loop ik geregeld naar de buren, die een vegetarische toko runnen. Als ik uitgenodigd word door een Cambodjaanse familie ben ik ook echt de rotste niet. Ik sla deze gastvrijheid soms beleefd af, maar maak er geen regel van. Wel laat ik het vlees erin zitten als ik besluit om aan te schuiven, schep alleen de bouillon uit de soep of pik de groente uit een gerecht...zeg er netjes bij dat ik geen vlees eet. Maar als ik de keuze heb (en dat is momenteel in meer dan 95% van de gevallen) is het puur vegetarisch wat ik kook en koop...omdat ik het wil. En als ik eens niet wil bepaal ik dat zelf...dus je bent gewaarschuwd als ik in december kom. Kan zomaar zijn dat ik mijn eigen voer in tupperware-bakjes meebreng.

Weest gegroet!